Có 2 cách ấp trứng cho gà rừng là ấp trứng tự nhiên (gà mẹ tự ấp) và ấp trứng nhân tạo
1. Ấp trứng tự nhiên
– Chọn trứng: chọn trứng không quá to, quá nhỏ, tròn quá, dài quá.
– Chọn mái ấp: khi gà đẻ hết trứng, nhưng còn sung sức, lông không quá xơ xác, đầu thanh nhỏ, chân thấp, lông tơ nhiều, thân hình vừa phải, không bé quá sẽ ấp được ít trứng, không nặng nề quá sẽ làm vỡ trứng. Gà có tính đòi ấp cao, tính ôn hòa, không mắc bệnh, không có ký sinh trùng.
– Số lượng trứng ấp: Nên cho gà ấp số trứng lẻ vì cho ấp trứng chẵn thường bị 1 quả lăn ra ngoài, mất nhiệt, phát dục không bình thường.
– Ổ ấp: có thể dùng thúng, rổ, hoặc có thể đóng thùng gỗ có diện tích 40 x 40 cm, lót rơm khô, để ở vị trí thoáng, khô ráo, nhưng không sáng quá, tránh gió lùa, yên tĩnh. Trong quá trình ấp có thể phát sinh mạt gà theo kinh nghiệm dân gian có thể lót lá xoan ở dưới ổ. Nếu trứng bị vỡ phải thay rơm luôn.
– Nếu gà ấp quá say không chịu xuống ăn cần cố định giờ bắt gà xuống ăn ngày 2 lần và để gà bài tiết tránh phóng uế phân ra ổ.
–
Thức ăn của gà rừng lúc này là các thức ăn giàu năng lượng (ngô, thóc cám gạo, …) nhằm cung cấp năng lượng cho gà đồng thời tiêu hóa chậm, thời gian duy trì dài. Nên cho ăn thêm rau xanh để cung cấp vitamin.– Gần chỗ gà ăn nên có ổ tắm cát (cát + tro bếp + 1% lưu huỳnh) để trừ bọ mạt.
– Soi trứng: soi 2 lần: lần 1 vào ngày thứ 6 để loại những trứng không có phôi và ngày thứ 11 để loại những trứng chết phôi.
2. Ấp trứng nhân tạo
(*) Chọn trứng ấp:
– Chọn trứng theo ngoại hình: Chọn trứng chú ý loại bỏ các quả trứng quá to hoặc quá nhỏ, quá mỏng hoặc méo mó, xù xì, rạn nứt, dập không nên cho vào ấp vì những trứng này không chỉ tỷ lệ nở kém mà chất lượng gà con thấp không thể cho làm giống được. Trứng quá dài hoặc quá tròn cũng không nên cho vào ấp vì tỷ lệ lòng đỏ và lòng trắng không can đối.
– Chọn trứng theo khối lượng trứng: chọn trứng có khối lượng đặc trưng cho từng giống.
– Chọn trứng bằng đèn soi: Sau khi kiểm tra ngoại hình để loại bớt trứng không đủ tiêu chuẩn ấp cần soi đèn kiểm tra để phát hiện và loại bỏ những trứng sau đây:
+ Trứng rạn, dập vì trong quá trình ấp chỗ rạn, nứt sẽ tạo khe hở để vi khuẩn xâm nhập vào bên trong gây thối, đồng thời tỷ lệ mất nước loại trứng này lớn, sẽ dẫn đến phôi chết cao.
+ Trứng có lòng đỏ không nằm ở vị trí giữa, có dị vật, cục máu bên trong.
+ Trứng có buồng khí nằm không đúng vị trí (buồng khí không ở đầu to, buồng khí di động hoặc rung động đều), kích thước buồng khí quá lớn.
(*) Bảo quản trứng ấp
Trứng trước khi đưa vào bảo quản được phân loại, chỉ chọn những trứng đạt tiêu chuẩn ấp mới đưa vào bảo quản. Phòng bảo quản phải tối, không có ánh sáng lọt vào. Đồng thời bảo quản trứng cần có những yêu cầu sau:
– Xếp trứng
+ Trứng cho vào khay chuyên dụng, xếp khay nghiêng góc 300 đầu to (đầu buồng khí) hướng lên trên. Đảo trứng 1 lần/ngày (đảo ngược lại 180 độ).
+ Chọn trứng cùng kích cỡ để cùng 1 khay.
+ Khay trứng đưa vào bảo quản phải được ghi rõ ngày thu trứng.
– Nhiệt độ bảo quản trứng
Nhiệt độ bảo quản trứng ấp tốt nhất là 15 – 20 độC có thể bảo quản trứng trong vòng 7 – 14 ngày. Trong trường hợp bảo quản trứng dưới 3 ngày có thể bảo quản trứng trong điều khiện nhiệt độ phòng.
– Ẩm độ bảo quản trứng: Ẩm độ thích hợp để bảo quản trứng là 75%.
Chú ý: Trứng được đưa khỏi phòng bảo quản phải được làm ấm trở lại bằng cách đặt xếp lên giá ở phòng ấp 6 – 10 giờ trước khi đưa trứng vào máy ấp, nhằm tránh stress do nhiệt độ chênh lệch.
(*) Xử lý trứng ấp:
Trước khi đưa trứng vào ấp cần phải xông khử trùng trứng bằng Formol, thuốc tím diệt vi khuẩn, nếu trứng không được xông khử trùng vi khuẩn sẽ lưu giữ trên vỏ trứng và trong máy sẽ có điều kiện xâm nhập vào trong gây chết phôi, tỷ lệ trứng thối tăng, độc tố lây lan sang trứng khác, lượng amoniac (NH3), H2S tăng gây ngộ độc cho hàng loạt trứng trong máy ấp.
(*) Kỹ thuật ấp trứng
– Thời gian ấp trứng: khi trứng đưa vào ấp đến ngày thứ 21 nở ra gà con. Trứng to nở muộn, trứng nhỏ nở sớm, thời gian nở chênh lệch 5 – 10 giờ.
– Chuẩn bị máy ấp, máy nở và xếp trứng vào máy. Máy ấp và máy nở phải được vệ sinh trước, sau đó xông khử trùng (dùng thuốc tím và Formol giống như phần phương pháp xông khử trùng trứng, sau đó mở cửa cho khí Formol bay hết).
– Đối với máy ấp:
Bật máy trước 2 – 4 giờ để máy đạt nhiệt độ yêu cầu sau đó mới xếp trứng vào máy ấp. Có thể đưa trứng vào máy trước khi xông khử trùng (phương pháp này vừa xông trứng vừa xông khử trùng máy ấp nhưng chỉ áp dụng cho máy đơn kỳ). Sau đó bật máy ấp, nhưng thời gian ấp phải được tính từ khi máy đạt nhiệt độ yêu cầu.
– Đối với máy nở: Bật máy trước khi chuyển trứng từ 4 – 5h (đủ nhiệt độ). Sau khi gà nở, lấy gà ra khỏi máy thì tiến hành vệ sinh máy, xông khử trùng với cách làm như trên chuẩn bị cho đợt ấp tiếp theo. Chú ý khay trứng đưa vào ấp phải được ghi ngày thu trứng.
– Các yêu cầu kỹ thuật
+ Nhiệt độ ấp:
+ Độ ẩm: Những ngày đầu tiên nhiệt độ ấp cao nên độ ẩm phả cao để giảm bớt sự bốc hơi nước trong trứng. Vào vài ngày cuối của thời kỳ ấp, sự trao đổi chất của phôi mạnh nhất, nhiệt độ của trứng tăng lên cao nhất nên nhiệt độ của máy ấp phải giảm, đồng thời ẩm độ của máy ấp phải tăng (phun nước ấm lên trứng) để vừa hạ nhiệt trứng vừa tránh gà nở bị sát vỏ và chết ngạt.
Ẩm độ thích hợp cho ấp trứng cụ thể như sau:
– Chú ý:
+ Gà bắt đầu nở tăng ẩm độ tối đa (bằng cách phun nước ấm).
+ Trước khi ra gà, chú ý cắt ẩm độ trước 6 giờ.
+ Trong những ngày nóng cần hạ nhiệt độ phòng ấp bằng cách mở cửa phòng, phun nước ấm (35 – 36 độ C) làm mát phòng ấp.
+ Nếu trong quá trình ấp độ ẩm quá cao gà con nở ra sẽ nặng bụng, bên trong vỏ dính đầy chất nhớt. Nếu độ ẩm thiếu lông gà sẽ dính vào vỏ trứng và gà sẽ không thể đạp vỏ ra khỏi cơ thể dẫn đến chết trong vỏ, nếu gà nở lông sẽ không bông, khối lượng thấp có khi có tật ở chân, mỏ và cổ. Ẩm độ thích hợp cho gà nở có khối lượng đạt 60 – 61% so với khối lượng trứng.
(*) Các thao tác kỹ thuật khác:
– Đảo trứng: tránh cho phôi dính vào vỏ làm cho quá trình trao đổi chất được cải thiện đồng thời có tác dụng làm cho phôi phát triển tốt nhất, đặc biệt quan tâm ở giai đoạn đầu và giai đoạn giữa. Đảo trứng cũng là cách để điều hòa nhiệt độ, độ ẩm và không khí ở tất cả mọi vị trí của trứng.
– Phương pháp đảo trứng: Trứng được đảo một góc 90 độ và đảo 2 giờ/lần. Ngưng đảo trứng từ ngày thứ 18 sau khi ấp trứng.
– Soi trứng:
+ Kiểm tra loại bỏ những quả trứng trắng, trứng chết phôi để tiết kiệm diện tích máy, đồng thời tránh ô nhiễm và xác định thời điểm phôi chết để có biện pháp cải thiện chế độ ấp hoặc chất lượng trứng giống tránh thiệt hai không cần thiết.
+ Dụng cụ soi trứng: óng đèn đặt trong hộp gỗ, hộp carton hay giấy báo quấn tròn có lỗ tròn đủ để ánh sáng lọt qua chum kín trứng.
– Phương pháp chọn và loại trứng khi soi: trong quá trình ấp cần soi trứng 3 lần vào các thời điểm ấp như sau:
+ Lần 1: lúc 6 ngày để biết được trứng có phôi (có các mạch máu bên trong trứng tỏa ra ngoài từ một đốm nhỏ đen gọi là phôi, phôi di chuyển bên trong trứng), loại bỏ trứng không phôi và chết phôi qua các đặc điểm sau: trứng trong suốt, xoay trứng thấy lòng đỏ và lòng trắng lẫn lộn. Phôi nhẹ nằm lên sát mặt vỏ trứng, nhìn rõ tâm phôi. Hệ thống mạch máu phát triển yếu, mờ nhạt. Đôi khi buồng khí khá lớn. Trứng bị chết phôi, khi xoay trứng phôi di động nhanh, có vết đen nằm sát buồng khí, mạch máu sẫm, vòng máu chạy ngang.
+ Lần 2: lúc 11 ngày, phôi sống giống như lúc 6 ngày tuổi tuy nhiên phôi lớn hơn nhiều và di chuyển bên trong trứng với động tác mạnh mẽ hơn, loại tiếp những trứng chết phôi qua đặc điểm như sau: phôi không chuyển động, trứng có màu nâu sẫm do mạch máu bị vỡ, máu đen, vỏ trứng lạnh.
+ Lần 3: lúc 18 ngày loại bỏ những trứng chết phôi và trứng thối qua các đặc điểm sau: khi soi trứng có màu sáng hơn (trứng không phôi, trứng chết phôi sớm). Các trứng vỏ rạn nứt, vỏ sùi bọt nâu hoặc có màu đen (trứng thối).
– Chú ý:
+ Lấy khay trứng ra khỏi máy và đưa vào phòng kiểm tra (phải tối và kín gió).
+ Đặt khay trứng vào phía bên phải đèn soi, bên trái đặt khay không.
+ Loại bỏ trứng chết phôi, trứng dập vào khay không. Soi hết khay trứng, kiểm tra đếm số trứng chết phôi và xếp lại khay trứng có phôi đưa vào máy ấp.
+ Soi trứng phải nhanh, hạn chế trứng bị mất nhiệt, phòng soi trứng phải ấm.
+ Khi soi trứng lúc 6 ngày, khi soi phải xoay quả trứng mới thấy phôi.
+ Khi soi trứng lúc 11 ngày phải soi đầu nhọn của quả trứng, cần chú ý xem màng niệu nang đã khép kín chưa.
– Chuyển trứng sang máy nở
+ Đối với máy ấp đơn kỳ: sau khi ấp khoảng 21 ngày trứng bắt đầu khẩy mỏ, khi có khoảng 10% trứng đã khẩy mỏ thì chuyển sang máy nở.
+ Đối với máy ấp đa kỳ: Khi trứng đã ấp được 18 ngày thì chuyển trứng sang máy nở
– Lấy gà ra khỏi máy:
+ Trước khi lấy gà ra khỏi máy cần tắt công tắc cho bộ phận tạo độ ẩm ngừng hoạt động.
+ Lần lượt rút khay gà ra khỏi máy, đặt lên bàn rồi tiến hành chọn gà.
+ Nhặt trứng không nở ra khay.
+ Khi đã đưa hết gà ra khỏi máy thì tắt máy để thu dọn vệ sinh, cọ rửa và xông khử trùng.
Chú ý: Gà rừng con nở ra để lâu trong máy không cho ăn uống được sẽ bị khô chân khó nuôi. Do đó ta phải đưa gà con ra khỏi máy ấp sang ô úm trước 6 giờ.